HỌA SĨ NGA MIKHAIL VRUBEL: “TẤT CẢ ĐỀU LÀ TRANG TRÍ”

 Ông sinh ngày 17 tháng 3 năm 1856 ở thành phố Omsk trong gia đình một luật sư quân đội. Vrubel học tập ở Trường Nghệ thuật Peterburg (1880–1884) với thầy P.P. Chischiakov, và học vẽ màu nước với họa sĩ lừng danh I.E.Repin. Ảnh hưởng đặc biệt với ông là nền hội họa thời kỳ Phục sinh của Venice (trong số những người cùng thời thì có họa sĩ người Tây Ban Nha M.Fortuni, và có thể là các họa sĩ hậu Rafael ở Anh), cũng như các hình ảnh cổ điển của văn học Phục sinh và lãng mạn (W. Shakespeare, J.W. Goethe, M.Yu.Lermontov). Trong số các họa sĩ Nga thì Vrubel đặc biệt đánh giá cao I.K.Aivazovsky và V.M.Vasnhetsov.

 

Chàng họa sĩ trẻ đã làm được một bước đi về phía chủ nghĩa modern cương quyết hơn nhiều các họa sĩ Nga khác. Bút pháp độc đáo của Vrubel – một bức tranh pha lê đặc biệt, về một khía cạnh nào đó là sự cải tiến chủ nghĩa lập thể, và colorito lấp lánh những tông “bóng tối xanh tím của thế giới” – lời của A.A.Blok – đã được hình thành trong những năm Vrubel sống và làm việc ở Kiev khi vẽ cho các nhà thờ (1884–1889). Khi được mời tham dự phục chế Nhà thờ Kirillovskaya (được xây từ thế kỷ 12), thì trong rất nhiều trường hợp Vrubel phải vẽ tranh mới thay cho những tranh cũ đã bị mất. Khi đó Vrubel đã vẽ bức tranh thánh (icona) Đức Mẹ và Chúa hài đồng cho nhà thờ này. Đỉnh cao của thời kỳ Kiev là những bức tranh chưa được thực hiện do nhà thờ cản trở - những phác họa Nhà thờ Vladimirsky (1887, màu nước và bút chì). Truyền thống Byzantium được bão hòa bởi chủ nghĩa tâm lý luận căng thẳng – bi kịch của thời đại mới. Vẻ đẹp rực rỡ của colorito của Vrubel được thể hiện đầy đủ trong bức tranh “Cô bé trên nền tấm thảm Ba Tư” (1886). Từ năm 1889 Vrubel chủ yếu sống ở Matxcơva.

“Tất cả đều là trang trí” – phương châm này của Vrubel được thể hiện hữu cơ nhất trong thời gian những chuyến đi ghé thăm Abramtxemvo của Vrubel, nơi Vrubel là một trong số các thành viên tích cực nhất của nhóm nghệ thuật của S.I.Mamontov. Ở đây Vrubel đã vẽ một loạt những bức tranh giá trị nhất của mình, làm việc với đồ gốm (nhóm tượng Sa hoàng Berendei, Lel, Volkhova), thực hiện những phác thảo lò gốm, lọ hoa, ghế. “Phong cách Nga” của những sản phẩm này đã hóa thân vào trong những công trình thực hiện cho nhóm opera tư nhân Nga Matxcơva của S.I.Mamontov, trong đó có bố trí sân khấu cho các vở opera “Sadko” (1897) và “Chuyện cổ tích về sa hoàng Saltan” (1900) nhạc của N.A.Rimsky-Korsakov, người có tâm hồn gần gũi với Vrubel khi cùng yêu thích những tưởng tượng “theo kiểu cổ tích Nga”.

Không khí của câu truyện cổ tích thần kỳ đặc trưng cho những bức tranh Pan (1899), Công chúa – Thiên nga, Đêm xuống, Tử đinh hương (1900) chứa đầy cảm xúc sự hỗn loạn tăm tối ẩn dấu ngoài vũ trụ vốn đặc trưng cho chủ nghĩa trừu tượng. Những bức chân dung của K.D và M.I.Artsưnbushevsky, cũng như chân dung S.I.Mamontov) rất kịch tính – diễn cảm. Chủ nghĩa bi kịch tiềm tàng đạt đến đỉnh điểm trong những hình tượng minh họa cho trường ca “Con quỷ” của M.Yu.Lermontov (màu nước, phấn, 1890–1891), trong những bức tranh “Con quỷ” (1890) và “Quỷ sứ bị đánh bại” (1902). Sự kết hợp những dạng phát tia lửa trong bức tranh cuối cùng đã gần với nghệ thuật không đối tượng.

Năm 1902 Vrubel bị khủng hoảng tâm lý nặng, nhưng ngay cả trong thời kỳ này (chủ yếu ở trong những bệnh viện Matxcơva và Peterburg) Vrubel cũng thực hiện được không ít tác phẩm với trình độ tinh tế (Ngọc trai, 1904; V.Ya.Briusov, 1906). Năm 1906 họa sĩ bị mù.

Vrubel qua đời ở Peterburg ngày 14 tháng 4 năm 1910. Ảnh hưởng nghệ thuật của Vrubel là rất đa dạng – trong những chừng mực khác nhau. Hầu như tất cả các nhà hoạt động nghệ thuật lớn của Nga trong thế kỷ XX đều chịu ảnh hưởng của ông.

                                                                                             LƯU HẢI HÀ