Hội nghị cấp cao Đông Á lần thứ 13 thông qua 5 tuyên bố

Các nước thành viên khẳng định tiếp tục củng cố EAS là cơ chế hàng đầu đối thoại về các vấn đề chiến lược ở khu vực, trong một cấu trúc rộng mở, bao trùm và dựa trên luật lệ, với ASEAN ở vị trí trung tâm; chủ trương tăng cường EAS để đáp ứng tốt hơn các yêu cầu mới.

Các nhà lãnh đạo đã nhất trí thông qua 5 văn kiện của hội nghị cấp cao Đông Á: đó là các tuyên bố  về chống rác thải nhựa trên biển; về các thành phố thông minh ASEAN; về tăng cường hợp tác bảo đảm an ninh công nghệ thông tin liên lạc và kinh tế số; về việc chống lại mối đe dọa của các phần tử khủng bố nước ngoài và những phần tử quay trở về; về an ninh hạt nhân.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh EAS có tiềm năng hợp tác rộng lớn và mang sứ mệnh bao trùm là thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở Đông Á. Theo đó, EAS cần tiếp tục duy trì đối thoại, xây dựng lòng tin, tích cực hỗ trợ các nỗ lực tập thể trong đề cao luật pháp quốc tế, hình thành và tuân thủ các chuẩn mực ứng xử, kiềm chế các hành động đơn phương và ủng hộ giải quyết hòa bình các bất đồng. Để ủng hộ hệ thống thương mại quốc tế công bằng và cùng có lợi, các nước thành viên EAS cần tăng cường kết nối, cả về hệ thống pháp chế, hạ tầng vật chất lẫn kết nối số.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ: môi trường ổn định, hoà bình bền vững có ý nghĩa tiên quyết đối với hợp tác phát triển. Phấn đấu vì mục tiêu này là trách nhiệm chung của các nước, trong đó có các nước tham gia EAS.

Về biển Đông, Thủ tướng nhấn mạnh ASEAN luôn đề cao sự kiềm chế, tăng cường đối thoại và xây dựng lòng tin, không quân sự hoá, tuân thủ luật pháp quốc tế, không sử dụng hoặc đe doạ sử dụng vũ lực, giải quyết mọi tranh chấp, khác biệt bằng biện pháp hoà bình trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị các nước, bằng những hành động cụ thể, ủng hộ các nguyên tắc này của ASEAN.

Theo TASS, tại hội nghị, Tổng thống Nga V. Putin đã có tiếp xúc nhanh với Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence; Cố vấn An ninh của Tổng thống Mỹ John Bolton; và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov tham gia những cuộc tiếp xúc này.

Hội nghị thượng đỉnh Đông Á là một cơ chế được thành lập năm 2005, hiện nay có 18 nước tham gia: 10 nước thành viên ASEAN và 8 nước đối tác đối thoại là Nga (tham gia EAS từ năm 2010), Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc, Australia và Niu Dilân.

Tháng 10 năm 2010, Hội nghị thượng đỉnh Đông Á lần thứ năm diễn ra tại Hà Nội. Chính tại hội nghị này EAS đã thông qua quyết định kết nạp Nga và Mỹ; hai nước này chính thức tham gia các phiên họp của EAS từ năm 2011 khi Cấp cao Đông Á lần thứ VI tổ chức tại Bali, Indonesia.

Các phiên họp EAS thường không mời báo chí tham dự.